Kwa mujibu wa ripoti ya Shirika la Habari la Kimataifa la AhlulBayt (a.s) -ABNA-, kufuatia kauli ya wazi ya Donald Trump, Rais wa zamani wa Marekani, kwamba Washington ilihusika moja kwa moja katika vita vya siku ۱۲ dhidi ya Jamhuri ya Kiislamu ya Iran, maswali mengi yameibuka kuhusu uhalali wa hatua hiyo katika sheria za kimataifa. Wataalamu wengi wa sheria za kimataifa wameitafsiri kauli hiyo kama kukiri rasmi kwa ushiriki wa kijeshi haramu dhidi ya taifa huru lenye mamlaka kamili.
Dk. Ali Matar, katika mahojiano na ABNA, amechambua kwa kina vipengele vya kisiasa na kisheria vya suala hilo.
Uvamizi na ukiukaji wa Mkataba wa Umoja wa Mataifa
Dk. Matar amesema: “Kukiri kwa Donald Trump kuwa Marekani ilishiriki katika vita dhidi ya Iran ni ushahidi wazi kuwa kile kilichofanywa na Marekani na utawala wa Kizayuni wa Israel ni kitendo cha uvamizi (ʿudwān). Kuanzishwa kwa vita hivi ni mfano dhahiri wa uvamizi, na ushiriki wa kijeshi wa Marekani ni ukiukaji wa wazi wa kanuni za Mkataba wa Umoja wa Mataifa, hususan kwa kuwa hakukuwa na azimio lolote la Baraza la Usalama lililoruhusu hatua hiyo.”
Akiwa mhariri mkuu wa tovuti ya habari Al-Ahed, Matar ameongeza: “Kulingana na Mkataba wa Umoja wa Mataifa, hakuna nchi inayoruhusiwa kutumia nguvu katika mahusiano ya kimataifa. Hili limeelezwa wazi katika Kifungu cha ۲(۴) cha Mkataba huo. Aidha, Kifungu cha ۲(۷) kinakataza kuingilia masuala ya ndani ya mataifa mengine. Hivyo basi, hatua ya Marekani na Israel si tu kuvunja mamlaka ya Iran, bali ni uvunjaji wa wazi wa misingi ya msingi ya sheria za kimataifa.”
Tishio kwa amani na hatari ya janga la kibinadamu
Dk. Matar ameendelea kusema: “Hakuna nchi inayoruhusiwa kushambulia au kushiriki katika uvamizi dhidi ya nchi nyingine bila ruhusa ya Baraza la Usalama au kwa msingi wa kujilinda kihalali. Kwa mujibu wa Kifungu cha ۵۱ cha Mkataba wa Umoja wa Mataifa, nchi inayoshambuliwa ina haki ya kujilinda binafsi au kwa ushirikiano na mataifa mengine.”
Ameeleza zaidi kwamba, Trump alikiri kuwa hatua ya kijeshi dhidi ya Iran ilihusisha mashambulizi ya ndege za kivita za Marekani kwenye vituo vya nyuklia, jambo lililoweza kusababisha janga la nyuklia na kibinadamu, na kuhatarisha maisha ya maelfu ya raia wasiokuwa na hatia.
Kwa hiyo, amesema, kitendo hicho ni uvamizi na wakati huo huo tishio kubwa kwa amani na usalama wa Iran, eneo na dunia nzima.
Njia za kisheria za kufuatilia suala hili kimataifa
Kuhusu uwezekano wa kufuatilia suala hili katika taasisi za kimataifa, Dk. Matar amesema: “Iran inaweza kulifikisha jambo hili Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa na kudai Marekani ihukumiwe kwa uvamizi huo. Lakini kutokana na kuwa Marekani ni mwanachama wa kudumu wa Baraza hilo na inamiliki haki ya kura ya turufu (veto), ni vigumu sana kupata azimio dhidi yake.”
Hata hivyo, ameeleza kwamba ikiwa Iran itakusanya ushahidi wa kutosha kuhusu uhalifu wa kivita, inaweza kupeleka kesi hiyo katika Mahakama ya Kimataifa ya Uhalifu (ICC) ili maafisa wa kijeshi au wa kisiasa waliohusika wawajibishwe.
Aidha, amesema kuwa Mahakama ya Kimataifa ya Haki (ICJ) kwa kawaida hushughulikia migogoro kati ya nchi, si uhalifu wa kivita, lakini ikiwa itathibitishwa kwamba mashambulizi hayo yalilenga kuua watu wengi au kuleta janga la kibinadamu, basi kuna uwezekano wa Iran kufungua kesi pia katika ICJ.
Ushawishi wa Marekani na ugumu wa kupata haki
Dk. Matar amehitimisha kwa kusema: “Kwa bahati mbaya, Marekani ina ushawishi mkubwa ndani ya Umoja wa Mataifa na taasisi nyingi za kimataifa. Kwa sababu hiyo, kupata hukumu au fidia dhidi ya Marekani na Israel ni jambo gumu sana. Hata hivyo, kufuatilia suala hili kisiasa na kisheria ni muhimu kwa ajili ya kurekodi uvamizi huo katika historia na kufichua uhalisia wa ukiukaji wa sheria za kimataifa mbele ya dunia.”
Your Comment