Operesheni ya Kisaikolojia huko Karbala: Uchambuzi wa Kihabari wa Ujumbe wa Imam Hussein (a.s) kabla na baada ya Ashura

Kwa mujibu wa Shirika la Habari la Kimataifa la Ahlul-Bayt (a.s)  -ABNA- Hujjatul-Islam wal-Muslimin Muhammad Hussein Amin, mwandishi na mtafiti wa masuala ya dini, katika andiko maalumu kwa ABNA, amechambua kwa kina “operesheni ya kisaikolojia na uchambuzi wa kihabari wa ujumbe wa Imam Hussein (a.s) kabla na baada ya tukio la Karbala.”

Katika kuchambua tukio lolote kubwa la kihistoria, bila kujali vipengele vyake vya kijeshi na kisiasa, ni lazima kuzingatia kwa umakini pia vipengele laini lakini vyenye athari kubwa, yaani upande wa kihabari na kisaikolojia. Tukio la Ashura, kama nukta muhimu katika historia ya Ushia, limejaa ujumbe, alama na mbinu mahiri za mawasiliano zilizotumiwa na Imam Hussein (a.s) pamoja na masahaba wake.

Harakati hii ilikuwa zaidi ya mapambano ya silaha; ilikuwa operesheni pana na iliyopangwa ya kisaikolojia kwa lengo la kuamsha Umma wa Kiislamu na kufichua sura chafu ya utawala wa Bani Umayya. Kwa mtazamo huu, Imam (a.s) anaonekana kama kamanda wa kipekee ambaye, kwa kutumia nyenzo za mawasiliano za zama zake, aliongoza kampeni kubwa zaidi ya uhamasishaji wa kijamii katika historia—ujumbe ambao hadi leo bado una nguvu na mvuto.

Mkakati wa Mawasiliano kabla ya Harakati: Kulenga Maoni ya Umma

Tangu mwanzo kabisa wa uamuzi wa kusimama dhidi ya dhulma, Imam Hussein (a.s) alianza mpango makini wa mawasiliano na makundi mbalimbali ya jamii. Alitambua wazi kuwa ushindi katika uwanja wa mapambano unategemea uungwaji mkono wa maoni ya umma.

Mahubiri yake ya kuelimisha huko Makka, hususan katika eneo la Mina, yalikuwa miongoni mwa hatua muhimu zaidi. Katika mkusanyiko mkubwa wa Mahujaji, Imam (a.s) alitumia Aya za Qur’ani na Sunna ya Mtume (s.a.w.w) kupinga uhalali wa utawala wa Yazid na kueleza wazi malengo ya mapinduzi yake. (1) Hotuba hii, kimsingi, ilikuwa tamko rasmi na la wazi kwa ulimwengu mzima.

Barua nyingi alizoziandika kwa viongozi wa makabila na watu wenye ushawishi katika miji kama Kufa na Basra, zilikuwa sehemu nyingine muhimu ya mkakati huu. Ndani ya barua hizi, Imam (a.s) hakuwataka watu msaada wa kijeshi pekee, bali alichambua hali ya kisiasa, akaonya kuhusu mmomonyoko wa maadili wa serikali, na akawaita watu warudi katika thamani halisi za Kiislamu. (2)

Hata katika safari kutoka Madina kuelekea Karbala, katika kila kituo alichosimama, Imam (a.s) aliwasiliana na watu mbalimbali na kufafanua sababu ya harakati yake. Hii inaonesha mtindo wa mawasiliano endelevu na wa pande zote.

Mojawapo ya mbinu bora zaidi za mawasiliano za Imam (a.s) ilikuwa uteuzi wa njia ya safari. Kuchagua njia isiyo ya moja kwa moja kutoka Makka kwenda Kufa—iliyopita katika maeneo yenye makabila na watu wengi—kulikuwa hatua kubwa ya kihabari. Hatua hii iliwezesha ujumbe wa mapinduzi kusambaa kwa upana zaidi, na watu wengi zaidi wakapata fursa ya kumwona Imam (a.s) na kushuhudia maadili yake.

Aidha, kuwepo kwa msafara uliowajumuisha Ahlul-Bayt wa Mtume (s.a.w.w), wakiwemo wanawake na watoto, kulikuwa ujumbe hai na unaozungumza wazi kuhusu udhulumivu na haki ya harakati hii.

Udhihirisho wa Kisimboli (alama au ishara) wa Uhalali Siku ya A'shura: Uzalishaji wa Ujumbe Usiosahaulika

Siku ya Ashura ilikuwa kilele cha operesheni hii ya kisaikolojia. Imam Hussein (a.s) na wafuasi wake walizalisha “maudhui” yatakayodumu milele katika kumbukumbu za historia.

Kila shahidi, kwa msimamo wake na maneno yake mafupi lakini yenye athari, alichangia sehemu ya ujumbe wa mapinduzi. Hotuba ya kihistoria ya Imam (a.s) asubuhi ya Ashura, aliyotoa mbele ya jeshi la adui, ilikuwa mfano kamili wa ushawishi wa kimantiki na kihisia. Alianza kwa kujitambulisha na kutaja nasaba yake, ili wakumbushwe ni nani wanayempiga vita, kisha akawaambia kuwa ikiwa hawamjui, waulize wanazuoni waliopo mijini. (3) Kauli hii ilikuwa pigo kubwa la kisaikolojia kwa jeshi la adui.

Namna walivyoshuhudia mashahidi pia ilikuwa na alama maalumu:

• Shahada ya Hurr bin Yazid al-Riyahi: alama ya kurejea katika haki
• Shahada ya Abbas (a.s): alama ya kujitolea na uaminifu
• Shahada ya Ali Akbar (a.s): alama ya mwendelezo wa njia ya Mtume (s.a.w.w)

Hata ukimya wa maana wa Sayyida Zaynab (s.a) siku ya Ashura na vilio vyake baada ya kuuawa kwa ndugu yake, vilikuwa ujumbe wenye nguvu sana wa kihabari. Mandhari ya kiu, upweke wa Imam (a.s), na shahada ya mtoto mchanga, yote yalikuwa kama “vipande vya picha” vilivyotikisa mioyo ya kila aliyesikia.

Katika dakika za mwisho, Imam Hussein (a.s) alitamka kwa sauti ya heshima:
“Hayhata minna-dh-dhillah (Haiwezekani sisi kukubali udhalili)!”
na akasisitiza kuwa alisimama kwa ajili ya kuhuisha amr bil ma’ruf na nahy anil munkar. Kuuawa kwake akiwa ameegemea ardhi kulikuwa alama ya unyenyekevu wa hali ya juu sambamba na heshima kamili—tamati ya ujumbe kwamba mapinduzi haya hayakuwa ya madaraka, bali ya kulinda utu wa mwanadamu.

Athari na Ukamilishaji wa Ujumbe baada ya Shahada: Nafasi ya Vyombo Hai vya Habari

Ikiwa siku ya Ashura ilikuwa siku ya kuzalisha maudhui, basi siku zilizofuata zilikuwa kipindi cha kusambaza ujumbe huo kupitia vyombo vya habari hai vya zama hizo—yaani mateka wa Ahlul-Bayt (a.s), hususan Sayyida Zaynab (s.a) na Imam Sajjad (a.s).

Kupitia hotuba zao huko Kufa na Sham, mbele ya wahusika wakuu wa uhalifu, waliendeleza vita ya kihabari ya Imam Hussein (a.s). Hotuba kali ya Sayyida Zaynab (s.a) huko Kufa na katika kasri la Yazid, iliyosheheni hoja za Qur’ani, ilivunja simulizi ya ushindi wa adui na kufichua ukweli. (4)

Imam Sajjad (a.s) pia, akiwa mateka, alitoa hotuba fupi lakini zenye nguvu mbele ya watu na hata katika mahakama ya Yazid, akieleza wazi ujumbe wa baba yake. Majadiliano yake na wanazuoni wa kifalme yalionesha kuwa ukweli hauwezi kufungwa minyororo, na neno ni silaha kali. (5)

Tabia yao ya heshima na maneno yao ya hekima yaliathiri sana maoni ya umma kiasi kwamba Yazid mwenyewe alilazimika kujiondosha lawama na kumlaumu Ibn Ziyad. Kwa kusimulia kwa uwazi na kwa undani yaliyojiri, hawakurusu simulizi la serikali litawale jamii.

Katika safari ya kurejea Madina, msafara wa mateka uliendelea kusambaza ujumbe kupitia maombolezo na kusimulia yaliyotokea katika vituo mbalimbali. Hatua hii ilichochea vuguvugu la mapinduzi, yakiwemo Harakati ya Tawwabin na baadaye ya Mukhtar.

Kwa hivyo, operesheni ya kisaikolojia iliyoanzishwa na Imam Hussein (a.s) ilifikia matokeo kamili kupitia juhudi za wafuasi na walionusurika, na kuanzisha harakati kubwa katika historia. Hata leo, kila tunapozungumza kuhusu Ashura na kuadhimisha kumbukumbu zake, kwa hakika tunaendeleza ule ule mkakati wa mawasiliano wa hekima wa kuhuisha ujumbe wa uhuru, haki na shahada.

Tanbihi (Marejeo):

1. Sheikh Mufid, Al-Irshad fi Ma‘rifat Hujaj Allah ‘ala al-‘Ibad, Juzuu ya 2, uk. 78–80.
2. Ibid, Juzuu ya 2, uk. 35–40.
3. Abu Mikhnaf, Waq‘at al-Taff, uk. 229.
4. Ibn Tawus, Al-Luhuf ‘ala Qatla al-Tufuf, uk. 134.
5. Sheikh Saduq, Al-Amali, Majlisi wa 31, Hadith ya 1.