Kwa mujibu wa Shirika la Habari la Kimataifa la Ahlul-Bayt (a.s) -ABNA- Hujjatul-Islam wal-Muslimin Muhammad Hussein Amin, mwandishi na mtafiti wa masuala ya dini, katika makala maalumu kwa ABNA, amezungumzia namna ya maingiliano na mtindo wa maisha ya Imam Muhammad al-Jawad (a.s) katika uhusiano wake na mkewe Umm al-Fadl.
Uvumilivu wa Kishujaa wa Imam Jawad (a.s); Mwingiliano na Mke Asiyeelewana
Muhammad Hussein Amin / Mwandishi na Mtafiti wa Dini
Haki ni fadhila nzuri zaidi, lakini pia ngumu zaidi katika mahusiano ya kibinadamu - hasa pale panapokuwepo mgongano wa maslahi au tofauti za kimtazamo. Katika muktadha huu, mwenendo wa kivitendo wa Imam Jawad (a.s), kama mfano hai wa haki ya Mwenyezi Mungu, ni nuru inayoangaza njia ya kuvuka vizingiti hatari vya migogoro ya kifamilia na kijamii.
Imam (a.s) aliyefikia daraja la Uimamu akiwa bado kijana, katika nyanja mbili - ya faragha (familia na mkewe Umm al-Fadl) na ya umma (kukabiliana na wapinzani wa fikra na kisiasa)—aliwasilisha mfano wa kudumu wa “kutatua migogoro kwa kuhifadhi heshima ya binadamu.” Kurejea mwenendo huu ni jawabu la vitendo kwa misukosuko ya mawasiliano katika zama za leo.
Haki katika Faragha ya Nyumbani; Mfano wa Mwenendo wa Imam kwa Mke Asiyeelewana
Imam Muhammad al-Jawad (a.s) alimuoa Umm al-Fadl, binti wa khalifa wa Abbasiyya, Ma’mun. Ndoa hii ilikuwa hatua ya kisiasa ya serikali ili kumweka Imam chini ya uangalizi. Vyanzo vya kihistoria vinaonesha kuwa Umm al-Fadl, kutokana na ushawishi wa watu wa karibu, alichukua msimamo usiofaa dhidi ya Imam. Hata hivyo, mwitikio wa Imam (a.s) ulikuwa funzo kubwa la utekelezaji wa haki.
1. Kuhifadhi heshima ya kibinadamu katikati ya dhulma
Imam Jawad (a.s) hakuwahi kumtendea Umm al-Fadl kwa ukali au dharau. Katika simulizi moja, hata pale alipokuwa akijaribu kumdhuru Imam kwa ushawishi wa wengine, Imam alitenda kwa utulivu na hekima, na kwa tabia yake ya kiungwana akamsababishia aibu ya kimaadili [1].
Mwenendo huu unaonesha kuwa haki ni kutomporomosha mtu hadhi yake ya kibinadamu kadiri ambavyo msingi wa uhusiano hauharibiwi—hata pale mtu huyo amekosea.
2. Kutofautisha kati ya mtu na kitendo chake
Imam (a.s) aliyaona upinzani wa Umm al-Fadl kama msimamo usio sahihi, si kama uchafu wa utambulisho wake wote. Mtazamo huu huacha mlango wazi wa kurejea na kujirekebisha. Kwa uvumilivu wake, Imam aliunda mazingira yaliyompelekea Umm al-Fadl hatimaye kujuta na kurejea kwake. Huu ndio “hekima” inayoamrishwa na Qur’ani:
“Waite watu kwenye njia ya Mola wako kwa hekima na mawaidha mema” (Qur’ani, 16:125).
3. Kuheshimu mipaka ya Mwenyezi Mungu bila kukiuka misingi
Uvumilivu wa Imam haukumaanisha kunyamaza mbele ya makosa au kukanyaga misingi ya dini. Akiwa na adabu kamili, Imam (a.s) alibainisha msimamo wa haki na kulinda mipaka ya maadili ya Kiislamu. Uwiano huu kati ya adabu na uthabiti ndio kiini cha haki katika mahusiano ya binafsi. Imam alionesha kuwa inawezekana kuwa thabiti bila ukatili, na kuishi na mpinzani bila kudhoofisha maadili.
Haki katika Uwanja wa Umma; Midahalo Iliyoilazimisha Adui Kuheshimu
Imam Jawad (a.s) aliishi katika zama zenye wapinzani wakubwa wa kifikra na kisiasa—kuanzia wanazuoni wa ikulu hadi wanasiasa wa Abbasiyya. Namna alivyokabiliana nao ni mfano kamili wa “haki katika mazungumzo” na “kuhifadhi heshima hata unapokanusha itikadi.”
1. Kusikiliza kwa uadilifu
Katika midahalo maarufu ya Imam na wanazuoni kama Yahya bin Aktham, Imam kwanza alisikiliza kwa makini hoja za mpinzani [3]. Hii si adabu tu, bali ni sharti la kwanza la kugundua ukweli. Haki inadai kumpa mpinzani nafasi kamili ya kuzungumza kabla ya hukumu.
2. Hoja bila dharau
Baada ya kusikiliza, Imam (a.s) alitoa hoja kwa kurejea Qur’ani na Sunna, bila kumdhalilisha mpinzani au kumtuhumu kwa ujinga. Katika maswali magumu ya kifiqhi, alitoa majibu sahihi kiasi kwamba wapinzani walibaki hawana la kusema, lakini wakavutwa na adabu yake [4]. Njia hii humlazimisha adui kuheshimu na hufungua njia ya kuukubali ukweli baadaye.
3. Kukubali maswali ya haki
Imam Jawad (a.s) aliunda mazingira salama ya kuuliza maswali. Hii inaonesha kuwa haki ni kuunda mazingira ambayo pande zote zinajisikia salama, bila hofu ya kubezwa au kudhalilishwa. Hii ni kanuni ya kuhifadhi heshima ya wahusika wote—kanuni ambayo leo mara nyingi huwa mhanga wa migogoro.
Kanuni Nne za Vitendo kutoka kwa Sira ya Imam Jawad (a.s) kwa Kutatua Migogoro ya Leo
Kutokana na mwenendo wa Imam katika familia na jamii, tunaweza kutoa kanuni nne za vitendo:
Tenganisha kati ya “mtu” na “msimamo.”
Katika kila mgogoro - wa kifamilia, kikazi au kijamii - mtazame mpinzani wako kama binadamu mwenye msimamo tofauti kwa sasa. Epuka kumvunjia heshima. Hivi ndivyo Imam alivyotenda kwa Umm al-Fadl na wapinzani wake wa kifikra.
Sikiliza kwa makini bila upendeleo wa awali.
Kabla ya kujibu au kuhukumu, sikiliza hoja zote bila kukatiza. Hili hupunguza kutoelewana na humpa mwenzako hisia ya kuthaminiwa. Hii ni hatua ya kwanza ya haki katika mazungumzo.
Toa hoja kwa kurejea msingi wa pamoja.
Leo, msingi wa pamoja unaweza kuwa sheria, mantiki, maadili yanayokubalika au maslahi ya pamoja. Kama Imam alivyorejea Qur’ani, nawe rejea misingi inayokubalika kwa pande zote, si matakwa yako binafsi pekee.
Achana na fikra ya “mshindi–mshindwa.”
Lengo la kutatua mgogoro si kumshinda mwenzako, bali kupata suluhisho linalohifadhi heshima ya pande zote na kukaribia haki. Wakati mwingine hii humaanisha kufanya maridhiano katika maslahi, huku misingi ikihifadhiwa. Imam (a.s) hakulenga kuwadharau wapinzani, bali kuubainisha ukweli.
Tanbihi (Marejeo):
[1] Sheikh Tusi, Al-Amali, uk. 247; pia Muntaha al-Amal ya Sheikh Abbas Qumi, mlango wa Imam Jawad (a.s).
[2] Qur’ani Tukufu, Sura an-Nahl, Aya 125.
[3] Sheikh Mufid, Al-Irshad, Juzuu ya 2, uk. 285; pia Mas‘udi, Muruj adh-Dhahab.
[4] Rejea hiyo hiyo; imeripotiwa kuwa baada ya midahalo, Yahya bin Aktham na wengine walikiri elimu na adabu ya kipekee ya Imam Jawad (a.s).
Your Comment