Masharti na Namna ya Kuswali Swala ya Ijumaa (Swalat Al-Jumu‘ah)

Habari kutoka Shirika la Habari la Kimataifa la Ahlul-Bayt (ABNA):
Swala ya Ijumaa ni ibada, kama swala zingine, zinazofanyika katika adhuhuri ya siku ya Ijumaa chini ya masharti maalum. Kuhusu thawabu ya swala hii, inatosha kusema kuwa sura moja katika Qur’ani Tukufu imepewa jina la Jumu‘ah, ambapo Waislamu wamerushwa wito wa kuhudhuria swala ya Ijumaa.

Katika Aya hiyo inasema: "Enyi mlio amini! Ikiadhiniwa Swala siku ya Ijumaa, nendeni upesi kwenye dhikri ya Mwenyezi Mungu, na wacheni biashara. Hayo ni bora kwenu, lau kama mnajua". [1]

Wahafsiri wote wanakubaliana kuwa “dhikri” katika Aya hii ni Swala ya Ijumaa.

Kwa mujibu wa riwaya nyingine:

• Swala ya Ijumaa huzuia moto wa Jahannamu kugusa mwili.

• Hupunguza hofu na wasiwasi wa Siku ya Kiyama.

• Huongeza msamaha kwa dhambi za zamani (dhambi ulizozitanguliza). [2]

• Thawabu ya kuhudhuria Swala ya Ijumaa kwa wale wasioweza kufika ni sawa na Swala ya Hijja. [3]

Riwaya nyingine zinaonya kwamba kutojihudhuria Swala ya Ijumaa kunalaaniwa sana, ikisema hata kuwa yule anayekiuka kwa wiki tatu anatambulika kama munafiki. [4]

Katika kipindi cha ghaib ya Imam Mahdi (a.j.), Swala ya Ijumaa ni wajibu wa hiari unaotolewa kipaumbele kuliko Swala ya adhuhuri. Yule anayeiswali Swala ya Ijumaa hatuzii Swala ya adhuhuri, lakini ni sunna ya tahadhari kuiswali pia.

Namna ya kuswali Swala ya Ijumaa

Swala ya Ijumaa ina khutba mbili na rakaa mbili za Swala.

Khutba ya kwanza:

• Ni lazima kumshukuru Mwenyezi Mungu.

• Inaweza kutumia maneno yoyote ya sifa za Mungu, lakini ni sunna kutumia jina la Utukufu “Allah”.

• Sunna ya lazima: baada ya sifa, Imamu asome salawati kwa Mtume Muhammad (s.a.w.w.).

• Lazima waumini wahimizwe kuwa na taqwa.

• Sunna ya tahadhari: kuisoma sura ndogo ya Qur’ani.

Khutba ya pili:

• Sifa na shukrani kwa Mwenyezi Mungu na salawati kwa Mtume ni lazima.

• Sunna ya tahadhari: Imamu awahimize waumini kuwa na taqwa na asome sura ndogo ya Qur’ani.

• Sunna ya maalumu: baada ya salawati kwa Mtume, Imamu asome salawati kwa Ahlul-Bayt (a.s.) na kuomba msamaha kwa waumini.

• Ni bora kuchagua khutba zilizoorodheshwa kwa Imam Ali (a.s.) au zile zinazotoka kwa Ahlul-Bayt (a.s.).

Baada ya khutba:

• Swala ya Ijumaa huswaliwa rakaa mbili kama Swala ya Alfajiri, lakini:

  • Sunna: kusoma Al-Fatiha na sura kwa kweli kwa sauti.

  • Sunna: rakaa ya kwanza baada ya Al-Fatiha, somo sura ya Jumu‘ah, na rakaa ya pili baada ya Al-Fatiha, somo sura ya Munafiqoon.

  • Swala ya Ijumaa ina qunut mbili za sunna: moja rakaa ya kwanza kabla ya rukuu, nyingine rakaa ya pili baada ya rukuu.

  • Katika Qunut hizi, dua zinazosomeka katika Qunut nyingine zinaweza kusomwa. Ni bora kusoma dua zenye maneno ya Faraj.

• Riwaya kutoka Imam Sadiq (a.s): Katika Qunut ya rakaa ya kwanza, baada ya kusoma Sura ya Qur’an, useme: “La ilaha illa Allahul Halimul Karim…” [5]

Masharti ya Swala ya Ijumaa

1. Lazima iswaliwe kwa jamaah; kuswali peke yake hakukubaliki.

2. Idadi ya waumini: angalau watano, ikiwa Imamu mmoja ni sehemu yao.

3. Umbali kati ya Swala za Ijumaa haupaswi kuwa chini ya farsakh moja.

Masharti ya Imamu wa Ijumaa

• Lazima awe na sifa zote za Imamu wa jamaah: adil, huru, mwanaume, na halali kiume.

• Sunna: awe na ufasaha wa kuongea, ujasiri, na uwajibikaji wa ibada zake.

Muda wa Swala ya Ijumaa

• Anza: wanapozidi jua katikati ya mchana (zawal).

Sunna kwa Imamu wa Ijumaa

• Kusimama mbele ya waumini wakati wa khutba.

• Ufasaha na uwezo wa kuwasilisha maneno kwa wakati unaofaa.

• Kuwajibika kwa umakini katika Swala zake kwa kuziswali katika wakati wake, na awe mwenye kutekeleza amri za Mwenyezi Mungu na mambo ya Mustahabu.

• Kuepuka maovu na haramu.

• Kuepuka maneno yasiyo na maana ili khutba iwe na mvuto zaidi.

• Katika Swala, kuvaa kilemba na vazi la rida (kama abaya, bora ikiwa ya Yemen au nyingine).

• Kuegemea fimbo au upanga wakati wa khutba.

• Kuwasalimia waumini (Salam kwa Waumini).

• Kukaa wakati muadhini anatoa adhana kabla ya khutba kuanza.

Makosa ya kuepuka (Makruh)

• Imamu asionge maneno yasiyo ya khutba wakati wa khutba; sunna kuepuka.

• Waumini wasionge maneno wakati wa khutba; sunna ni kusikiliza kwa makini khutba za Imamu. [7]

Vyanzo:
[1] Suratul Jumu‘ah, Aya 9
[2] Sheikh Saduq, Al-Amali, Beirut, 5th edition, 1400 AH, p.366-367
[3] Rawandi Kashani, Al-Nawadir, p.277
[4] Al-Amali, p.485
[5] Al-Kafi, Jild 3, p.426, Tehran, 4th edition, 1407 AH
[6] Hashemi Shahroudi, Mahmoud, Farhang Fiqh Muwaafaqa Madhhab Ahlul-Bayt, Jild 1, p.649, Qom, 1426 AH
[7] Imam Khomeini, Tashih al-Masa’il, Jild 1, p.842–880, Qom, 1424 AH