Kwa nini Ndoa ya Mitala isiyo Rasmi ("Ndoa Nyeupe" au White Marriage) ni tishio kwa Familia na Jamii?

Habari kutoka Shirika la Habari la Kimataifa la Ahlul-Bayt (a.s) -ABNA- Ndoa nyeupe ni jambo linaloibuka katika jamii za kisasa na linachukuliwa na baadhi kuwa ni mtindo wa kisasa wa maisha. Hata hivyo, mtindo huu umeanza pia kuingia katika baadhi ya jamii za Kiislamu.

Katika aina hii ya mahusiano, hakuna ndoa ya kisheria au ya kidini, wala hakuna wajibu au ahadi rasmi kati ya pande mbili. Japokuwa inaonekana kuwa ni njia ya uhuru binafsi, ndoa nyeupe inaleta madhara makubwa kwa msingi wa familia na utamaduni wa kijamii.

Kwa kuwa mafundisho ya Kiislamu yamejenga taasisi ya ndoa juu ya utakatifu na ukamilifu, ndoa nyeupe – kama mahusiano yasiyo rasmi na yasiyo na wajibu – yanakuwa changamoto kubwa kwa mafundisho hayo.

Kwa nini mada hii ni muhimu kujadiliwa?

Katika miongo ya karibuni, tumeona kuibuka na kusambaa kwa jambo hili – ndoa nyeupe – hasa katika jamii za Magharibi. Mwanamume na mwanamke huishi pamoja bila ndoa ya kidini, ya kisheria, au mkataba wowote wa ahadi. Hapo awali, jambo hili lilikuwa la kawaida katika Ulaya na Marekani, lakini sasa linaenea katika baadhi ya jamii za Kiislamu, hasa kwa sababu ya:

• Uenezaji wa utamaduni wa Kimagharibi kupitia vyombo vya habari, na

• Athari za utandawazi wa kitamaduni.

Kinacholeta wasiwasi ni kwamba ndoa nyeupe inakinzana kabisa na maadili ya Kiislamu. Uislamu umeweka ndoa kama msingi wa jamii na umeweka sheria madhubuti kuilinda. Lakini ndoa nyeupe huondoa kabisa dhamana ya kidini na kisheria, na kuifanya familia kuwa taasisi dhaifu na isiyo na uthabiti.

Madhara ya ndoa nyeupe ni yapi?

Ndoa nyeupe si suala la mtu binafsi tu, bali inaleta madhara kwa jamii nzima, kama vile:

• Kusambaratika kwa taasisi ya familia – seli ya msingi ya jamii;

• Kupungua kwa uwajibikaji wa wanandoa;

• Hatari kwa haki za wanawake na watoto;

• Kusambaa kwa mmomonyoko wa maadili na athari kwa afya ya akili ya jamii.

Mtazamo wa Uislamu kuhusu ndoa nyeupe

Uislamu - kama dini inayochukulia mambo kwa upana - unaiona ndoa si tu mkataba wa kimwili, bali pia ni:

• Ahadi ya kijamii,

• Wajibu wa kimaadili,

• Na njia halali pekee ya kuanzisha familia.

Kila aina ya mahusiano nje ya ndoa ya kidini na kisheria ni haramu (zinaa), na ina madhara makubwa kwa mtu binafsi na jamii.

Swali muhimu ni:

Je, upinzani wa Uislamu kwa ndoa nyeupe ni kwa sababu ya hukumu za kidini tu, au pia kuna sababu za kisayansi, kijamii na kisaikolojia?

Makala hii inaeleza kwa mchambuzi na ushahidi wa kielimu, kwa nini Uislamu unapinga ndoa nyeupe, na kwa nini mfumo wa maisha wa Kiislamu haukubaliani na mtindo huu.

Maana ya Ndoa Nyeupe na Ulinganisho na Ndoa ya Kiislamu

1. Maana ya Ndoa Nyeupe (Cohabitation)

Katika sosiolojia, ndoa nyeupe huitwa "kuishi pamoja bila ndoa rasmi". Wanandoa hawa:

• Hawaandikishi ndoa yao kisheria;

• Hawafanyi ndoa ya kidini;

• Wanaweza kuachana kwa urahisi bila mahakama;

• Hakuna wajibu wa kifedha, kimaadili au kijamii.

Chanzo chake:
Ndoa nyeupe inatokana na msisitizo wa uhuru binafsi na mfumo wa maisha usio na dini (sekula) katika nchi za Magharibi.

2. Ndoa ya Kiislamu ina nini?

Katika Uislamu, ndoa ina misingi ifuatayo:

• Aqdi (mkataba wa ndoa) – ridhaa ya wazi ya wote wawili;

• Mahari – haki ya kifedha kwa mwanamke;

• Mashahidi wawili waadilifu – kulinda haki za pande zote;

•  Idhini ya walii kwa mwanamke – kwa mujibu wa fiqh.

3. Ulinganisho wa moja kwa moja

Kigezo	Ndoa Nyeupe	Ndoa ya Kiislamu
Msingi wa kisheria	Haina uhalali wa kisheria	Ina uhalali kamili wa kidini na kisheria
Uwajibikaji wa kimaadili	Si wa lazima, wa muda mfupi	Ni wa lazima na wa kudumu
Haki ya kifedha kwa mwanamke	Hakuna mahari, hakuna nafaka	Kuna mahari, nafaka, na haki ya urithi
Hali ya watoto	Bila utambulisho wa kisheria	Watoto wana haki na nasaba halali
Mtazamo wa dini	Haramu (zinaa)	Tendo la thawabu, ibada
Athari kwa jamii	Kudhoofisha familia	Kujenga jamii thabiti

---

Takwimu kutoka mataifa ya Magharibi

1- Takriban 30% ya wanandoa nchini Uswidi na Ufaransa huishi kwa mfumo wa ndoa nyeupe (UN 2023).

• Tafiti zinaonyesha kwamba:

  • Mahusiano ya aina hii huisha kwa haraka;

  • Viwango vya unyanyasaji wa nyumbani ni vya juu zaidi;

  • Watoto kutoka familia hizi hukumbwa na matatizo ya utambulisho.

2. Asili ya Ndoa ya Kisharia katika Uislamu

Kinyume na ndoa nyeupe, Uislamu umeweka mfumo maalum na thabiti kwa ajili ya ndoa, unaojulikana katika vyanzo vya Fiqh kama “Nikahi ya Kisharia.” Huu ni mkataba wa kisheria na kimaadili wenye nguzo zifuatazo:

a) Nguzo za Ndoa ya Kisharia

1. Ijab na Qabul (matamshi ya ndoa): Kukubali kwa dhahiri kutoka kwa pande zote mbili.

2. Mahari (Sadaka): Haki ya kifedha ya mwanamke, inayolinda maslahi yake.

3. Mashahidi waadilifu: Kuhakikisha haki na uadilifu kati ya wanandoa.

4. Idhini ya Walii (mlezi wa mwanamke): Kuhakikisha ustawi na maslahi ya mwanamke.

b) Sifa Maalum za Ndoa ya Kiislamu

• Utakatifu wa Kidini: Ndoa huitwa “mithaqan ghalidhan” (agano lenye nguvu).

• Uthabiti wa Kisheria: Huandikishwa rasmi kwa mujibu wa dini na sheria.

• Uwajibikaji: Wajibu wa wazi na haki kwa wanandoa wote wawili.

• Wajibu wa Kijamii: Kukubali athari ya ndoa katika jamii nzima.

3. Ulinganisho wa Moja kwa Moja: Ndoa Nyeupe vs Ndoa ya Kiislamu

Kigezo cha kulinganisha	Ndoa Nyeupe	Ndoa ya Kisharia ya Kiislamu
Msingi wa Kisheria	Haina uhalali wa kisheria	Ina uhalali wa kidini na kisheria
Uwajibikaji wa Kimaadili	Wa hiari, wa muda	Wa lazima, wa kudumu
Haki ya kifedha kwa mwanamke	Haijulikani, haithibitiki	Imelindwa (Mahari, Nafaka)
Hali ya watoto	Hali tata ya utambulisho	Watoto wenye nasaba halali
Mtazamo wa Kidini	Haramu na kukemewa	Hupewa thawabu na radhi za Mungu
Athari za kijamii	Hudhoofisha familia	Huimarisha jamii

4. Athari za Kisheria za Ndoa Nyeupe

Kwa mujibu wa sheria ya Kiislamu, ndoa nyeupe inakumbwa na changamoto zifuatazo:

1. Kunyimwa urithi: Hakuna haki ya kurithiana kati ya wanandoa.

2. Uharamu wa ndoa: Watoto wa mahusiano haya huonekana kama waladuzina (watoto wa zinaa).

3. Kukosa haki ya nafaka: Mwanamke hana haki ya kupata matunzo.

4. Uharamu wa kimahusiano: Mahusiano haya ni haramu na yana adhabu kali Akhera.

5. Mtazamo wa Kijamii kuhusu Ndoa Nyeupe

Kwa mujibu wa uchambuzi wa kijamii uliofanywa na Dkt. Ali Asghar Mahki (2019):

1- Kiwango cha unyanyasaji wa nyumbani kiko juu kwa 40% zaidi katika ndoa nyeupe.

2- 70% ya watoto wanaozaliwa katika mahusiano haya hukumbwa na shida ya utambulisho.

3- Kiwango cha kuvunjika kwa mahusiano ni mara 3 zaidi ya ndoa rasmi.

Hitimisho: Tofauti hizi si za juu juu tu – bali zinahusiana na falsafa ya kuwepo kwa ndoa, majukumu yake kijamii, na athari zake za kimaadili.

Uislamu unalenga kuhakikisha:

1- Usalama wa kisaikolojia,

2- Utulivu wa kifamilia,

3- Na maendeleo ya kijamii kupitia ndoa ya halali.

Lakini ndoa nyeupe huenda kinyume kabisa na misingi hii.

Sababu za Kupinga Ndoa Nyeupe katika Uislamu

1. Kupuuza Majukumu ya Kisheria na Kidini

2- Uislamu umeweka mfumo kamili wa haki na wajibu kati ya wanandoa:

a) Mifumo ya Haki za Kisheria:

1- Nafaka: Ni haki ya mwanamke (Kifungu cha 1106 cha sheria ya kiraia).

2- Mahari: Ni deni la lazima kwa mume.

3- Urithi: Wote wawili wana haki ya kurithiana (Kifungu cha 861–940).

b) Madhara ya Kukosa Uwajibikaji:

1- Tafiti zinaonyesha 78% ya wanawake kwenye ndoa nyeupe hukosa usalama wa kifedha.

2- Mahakama haziwezi kusaidia wanandoa hawa kwani hawako kwenye ndoa halali.

3- 65% ya wanaume huacha mahusiano haya bila kuwajibika.

c) Mtazamo wa Fiqhi:

1- Imam Khomeini anasema: “Kila aina ya mahusiano ya ndoa nje ya nikahi ya kisharia ni haramu na ina adhabu kali.”

2- Shahidi Ayatollah Murtadha Mutahhari: “Uislamu umeweka sheria madhubuti kulinda haki za wanandoa.”

2. Tishio kwa Mfumo wa Familia wa Kiislamu

Uislamu huona familia kama msingi wa jamii. Ndoa nyeupe huuhatarisha kwa njia zifuatazo:

a) Madhara ya Kisaikolojia:

1- Tafiti za American Psychological Association (2022) zinaonyesha viwango vya wasiwasi na msongo wa mawazo kuwa juu kwa 40%.

2- Watoto wanaokulia kwenye ndoa nyeupe mara tatu zaidi hukumbwa na ukosefu wa usalama wa kihisia.

b) Takwimu za Kukatisha Tamaa:

1- Nchini Ufaransa, kiwango cha kuvunjika kwa ndoa nyeupe ni 73% zaidi ya ndoa rasmi.

2- Tafiti za Chuo Kikuu cha Tehran zinaonyesha kuwa muda wa wastani wa ndoa nyeupe ni chini ya miaka 2.

c) Mtazamo wa Qur'an na Hadithi:

Qur'an: “Na miongoni mwa ishara zake ni kuwa amekuumbieni wake zenu ili mpate utulivu kwao, naye ameweka kati yenu mapenzi na huruma. Hakika katika haya ziko ishara kwa watu wanaotafakari.”
(Surah Ar-Rum: 21)

Hadithi ya Mtume (s.a.w.w): “Hakuna jengo bora zaidi katika Uislamu linalopendwa na Allah kuliko ndoa.”

3. Kuporomoka kwa Maadili na Kuenea kwa Uzembe wa Kimaadili

Uislamu huitazama ndoa kama tendo tukufu, lakini ndoa nyeupe huichafua:

a) Tofauti za Kimaadili:

• Katika ndoa ya Kisharia, matamshi ya ndoa (aqdi) ni ibada.

• Mahusiano ya kindoa huleta thawabu.

• Ndoa nyeupe hutajwa kuwa ni zinaa katika Hadithi.

b) Madhara ya Kimaadili:

• Takwimu za Jeshi la Polisi la Mtandao la Iran (2021) zinaonyesha kuwa 60% ya visa vya unyanyasaji wa kijinsia vimetokana na mahusiano nje ya ndoa.

• 45% ya watoto yatima wanatokana na mahusiano haya yasiyo halali.

c) Uchambuzi wa Kijamii (Sociological Analysis)

Kwa mujibu wa Dkt. Saeed Madani, katika utafiti wake imebainika kuwa:

• Kuenea kwa ndoa nyeupe kumesababisha kupungua kwa kiwango cha ndoa rasmi.

• Mahusiano haya yamevunja heshima ya mahusiano ya kijinsia katika jamii na yamesababisha kuongezeka kwa magonjwa ya zinaa.

• Maadili yameporomoka kwa kiasi kikubwa katika jamii zinazoruhusu na kueneza mahusiano haya.

Muhtasari wa Kimataifa:

1. Nchi zilizoathiriwa na ndoa nyeupe zinakumbwa na kupungua kwa viwango vya uzazi (Ripoti ya UN, 2023).

2. Afya ya akili ya watu walio katika ndoa rasmi ni nzuri zaidi kwa kiasi kikubwa (WHO, 2022).

3. Usalama wa kijamii uko juu zaidi katika jamii za Kiislamu ambazo hushikilia ndoa ya kisharia (Interpol, 2021).

Hii inaonyesha wazi kuwa msimamo wa Uislamu dhidi ya ndoa nyeupe unajengwa juu ya misingi ya kisayansi, kisaikolojia, na kijamii, na si tu kutokana na vizuizi vya kidini.

---

Hitimisho (Conclusion)

Ndoa nyeupe ni tishio kubwa kwa mfumo wa familia na maadili ya jamii ya Kiislamu.

Uislamu, kwa kuweka sheria madhubuti, unalenga kuhakikisha:

1- Usalama.

2- Utulivu.

3- Na uwajibikaji katika familia.

Kinyume chake, ndoa nyeupe huleta:

1- Kutoaminiana.

2- Mivutano ya kijamii.

3- Na kuporomoka kwa maadili.

Katika jamii za Magharibi, ueneaji wa ndoa nyeupe umetokana na mfumo wa mtu binafsi (individualism) uliopitiliza. Lakini Uislamu unasisitiza juu ya:

1- Uwajibikaji wa pamoja,

2- Uadilifu

3- Na kuheshimu mkataba wa ndoa kama ibada.

Kwa Muhtasari:

• Mahusiano ya ndoa nyeupe husababisha:

  • Unyanyasaji wa kijinsia,

  • Watoto kukosa utambulisho halali,

  • Kuporomoka kwa hadhi ya ndoa,

  • Kuenea kwa magonjwa ya zinaa,

  • Na kudhoofika kwa mshikamano wa kijamii.

Uislamu, ukiwa ni dini kamili, unatoa mfumo wa ndoa unaochangia:

• Ustawi wa kiakili,

• Usalama wa kifamilia,

• Na maendeleo ya kijamii.

Mapendekezo:

Ili kuzuia kuenea kwa ndoa nyeupe katika jamii za Kiislamu, tunapaswa:

1. Kuelimisha vijana kuhusu hatari zake.

2. Kufanya kampeni za kijamii juu ya thamani ya ndoa ya kisharia.

3. Kuimarisha taasisi za familia kwa msaada wa dini, sheria na wataalamu wa kijamii.

Hitimisho la Jumla:

Kulinda taasisi ya familia na maadili ya Kiislamu, kupitia kufufua maana halisi ya ndoa halali, ni njia madhubuti ya kuzuia kuvunjika kwa muundo wa kijamii na kitamaduni wa Waislamu.

Rejea:

1. Giddens, Anthony (2016). Sociology, uk. 245.

2. Ritzer, George (2018). Nadharia za Sosholojia katika Enzi za Kisasa, tafsiri: Mohsen Salasi, uk. 187.

3. Umoja wa Mataifa (2023). Mifumo ya Ndoa Duniani, uk. 12.

4. Hapo hapo, uk. 15.

5. Tabatabaei Yazdi, Mohammad Kazem (1419 H.Q). Al-Urwatul Wuthqa, juzuu ya 2, uk. 45.

6. Mahki, Ali Asghar (2019). Uchambuzi wa Matatizo ya Familia nchini Iran, uk. 71–75.

7. Kituo cha Takwimu cha Iran (2022). Ripoti ya Hali ya Kijamii ya Wanawake, uk. 45.

8. Safa'i, Seyed Hossein (2019). Sheria ya Familia, uk. 132.

9. Taasisi ya Utafiti wa Utamaduni na Fikra ya Kiislamu (2020). Uchambuzi wa Mahusiano Yasiyo Rasmi, uk. 67.

10. Imam Khomeini (2000). Tahrir al-Wasilah, juzuu ya 2, uk. 31.

11. Murtaza Mutahhari (1981). Mfumo wa Haki za Mwanamke katika Uislamu, uk. 89.

12. Chama cha Kisaikolojia cha Marekani (APA) (2022). Afya ya Akili katika Mahusiano Bila Ndoa, uk. 12.

13. Hapo hapo, uk. 15.

14. INSEE – Taasisi ya Takwimu ya Ufaransa (2023). Takwimu za Ndoa na Talaka, uk. 8.

15. Chuo Kikuu cha Tehran (2021). Utafiti wa Muda Mrefu kuhusu Mahusiano ya Ndoa, uk. 23.

16. Qur'an Tukufu, Surah Ar-Rum, Aya ya 21.

17. Al-Hurr Al-Amili, Muhammad bin Hasan (1409 H.Q). Wasa’il al-Shi’ah, juzuu ya 14, uk. 12.

18. Polisi wa FATA – Iran (2021). Ripoti ya Mwaka kuhusu Uhalifu wa Kijinsia, uk. 7.

19. Shirika la Kusaidia Watoto – Iran (2020). Takwimu za Watoto Wasio na Wazazi, uk. 12.

20. Madani, Saeed (2018). Sosholojia ya Familia, Tehran: Aghaah, uk. 145.

21. Hapo hapo, uk. 152.

22. Giddens, Anthony (2016). Sociology, tafsiri: Manouchehr Sabouri, uk. 267.

23. Umoja wa Mataifa (2023). Mifumo ya Uzazi Duniani, uk. 18.

24. Shirika la Afya Duniani (2022). Ripoti ya Afya ya Akili, uk. 32.

25. Interpol (2021). Kiashiria cha Usalama Duniani, uk. 41.